آداب صحیح آب و غذا از دیدگاه طب سنتی این روزها بسیار مورد توجه مردم قرار گرفته است
علت این امر توجه وزارت بهداشت و سطوح محیطی آن به آموزههای دانشمندان و حکمای بزرگ که برای تامین و ارتقای سلامت و پیشگیری از بیماریها توصیههایی داشتند ه در زمان حاضر میتوانیم از آنها استفاده کنیم .
طب سنتی ایرانی سلامت محور بوده و بسیاری از آموزشهای آن مبتنی بر اصلاح سبک زندگی مردم است در واقع طب سنتی برای پیشگیری از بیماریها مورد قبول است
این آموزهها و باورها در فرهنگ مردم بسیار مقبول بوده و قابلیت پذیرش بسیار خوبی دارد .
طب سنتی راجع به موارد مختلفی صحبت میکند اما ما در این مقاله فقط راجع به آداب صحیح خوردن آب و غذا از دیدگاه طب سنتی و اسلامی صحبت میکنیم .
عوامل سبک زندگی در طب ایرانی
از نگاه طب سنتی و ایرانی ۶ اصل ضروری برای زندگی سالم شرح داده میشود که از اهمیت زیادی برخوردار است و همه افراد به طور روزمره با آن برخورد میکنند و بدون آنها زندگی ممکن نیست . این اصول میتواند به حفظ سلامتی شما کمک کند .
اصول شش گانه به شرح زیر میباشد :
- هوا و محیط زیست
- حرکت و سکون
- ورزش و استراحت
- خواب و بیداری
- خوردن و آشامیدن
- دفع مواد غیر ضروری و حفظ مواد ضروری حالات روحی و روانی
در این مقاله ما میخواهیم راجع به خوردن و آشامیدن به طور اختصاصی توضیح دهیم
حفظ سلامتی و درمان با خوردنیها و آشامیدنیهای مناسب از اهمیت خاصی برخوردار است . بسیاری از اصول شش گانه خارج از اراده ما هستند اما مصرف غذا کاملاً قابل برنامهریزی است .
توصیه های غذایی با رویکردهای مختلف
هر ماده غذایی کیفیت یا مزاج خاص خود را دارد که باعث میشود این امر بر سلامت و خصوصیات جسمی و روحی افراد تاثیرگذار باشد .
برای حفظ تعادل عملکرد اعضا و بافتهای مختلف بدن ، توصیههای غذایی با رویکردهای مختلف در طب سنتی بیان میشود .
توصیههای تغذیهای بر اساس زود هضم بودن یا دیر هضم بودن غذا
غذاهای زود هضم برای افراد توصیه میشود که به علت بیماری توانایی هضم قوی ندارند یا تازگی از بستر بیماری برخاستند از نمونههایی که برای این غذا میشود مثال زد :
- جوجه کباب
- شوربای مرغ
- نان گندم خوب پخته شده
غذاهای دیر هضم بیشتر مناسب افرادی است که فعالیتهای بدنی سنگین انجام میدهند انند ورزشکاران حرفهای کشاورزان یا کارگران ساختمانی و آهنگران این افراد اگر غذاهای زود هضم استفاده کنند زود تحلیل میروند و باید از انرژی درونی خود استفاده کنند .
نمونه غذاهای دیر هضم به شرح زیر است :
- تخم مرغ آب پز یا نیمرو
- حلیم گوشت
- حلواهایی که با روغن و آرد و نشاسته و عسل یا شکر تهیه شده است
در طب سنتی توصیه میکنند که افرادی که کم تحرک هستند یا پشت میزنشین هستند مانند دانشجویان کارمندان از غذاهایی که نام برده شد استفاده نکنند
توصیههای تغذیهای بر اثر اساس مقوی بودن غذاها
گاهی وقتها باید غذاها را از نظر کالری کم کرد یعنی از مواد غذایی استفاده کرد که علی رغم اینکه حجم بالایی دارد کیفیت یا انرژی کمی دارد مثل کاهو و شلغم .
این روش برای افرادی استفاده میشود که اشتهای بسیار زیاد یا هضم قوی دارند نمیتوانند کم غذا خوردن را تحمل کنند ولی از طرفی هم نیازمند این هستند که وزن خود را کم کنند .
این مواد حجیم سبب اتساع معده میشه بنابراین تا حد زیادی مقدار گرسنگی را کم میکند اما کالری دریافتی بدن نیز کم هست و بنابراین باعث لاغری میشود .
گاهی اوقات لازم است که مقدار غذا کم باشد اما کالری و کیفیت بالایی داشته باشد از غذاهای میتوانیم مثال بزنیم زرده تخم مرغ نیم پز، آب گوشت گردن بره یا بزغاله و حریره بادام میباشد
این غذاها مناسب افرادی است که از لحاظ بدنی نمیتوانند مقدار زیادی غذا بخورند ولی بدنشان نیازمند تقویت با غذاست مثل افراد بیمار سرطانی لاغری مفرط میشوند بنابراین باید مواد مغذی کافی به بدن این افراد برسدتا با بیماری بتوانند مقابله کنند .
توصیههای تغذیهای بر اساس تداخلات غذایی
از دیدگاه طب سنتی مصرف برخی از غذاها باعث تولید مواد نامناسب اختلالات گوارشی یا متابولیکی در بدن میشود که منجر به آسیب سلامتی میگردد که باید آن را رعایت کنید این دستورات به شرح زیر میباشند
- خوردن لبنیات با ترشیها
- خوردن گوشت همراه با شیر
- خوردن ماست و باقلا
- خوردن خربزه با عسل مویز یا انبه
- خوردن تخم مرغ با ماهی
- خوردن سرکه با حلیم
- خوردن ترب با ماست
- خوردن سرکه با عدس یا ماش
- خوردن سرکه با آبلیمو یا با ماست
- خوردن ماهی با شیر یا هندوانه
توصیههای کلی غذایی
طب سنتی و اسلامی توصیه هایی در مورد آداب صحیح خوردن غذا و نوشیدن مایعات دارد که در حفظ سلامتی بدن بسیار کمک کننده است .
آداب صحیح غذا خوردن از دیدگاه طب سنتی
- برای هضم مناسب غذا در معده بهتر است وعدههای غذایی را در ساعت مشخصی از روز بخورید و قبل از سیر شدن دست از ساعت خوردن بکشید
- در غذا خوردن حد اعتدال را رعایت کنید یعنی نه آنقدر زیاد غذا بخورید که باعث سنگینی معده و حالت ناراحتی و تهوع شود و نه آنقدر کم غذا بخورید که باعث ضعف و لاغری و از دست رفتن قوت بدنتان گردد
- غذاهای زود هضم را نباید با غذاهای دیر هضم استفاده کرد مثلاً استفاده از سالاد به همراه غذا یا خوردن سوپ بلافاصله قبل یا بعد از یک غذای سنگین بسیار کار اشتباهی است و این کار باید به تدریج ترک گردد . سوپ یا سالاد را به عنوان یک وعده غذایی مجزا یا میان وعده با فاصله زمانی مناسب از وعده غذای اصلی استفاده کنید .
- ترجیحاً همراه غذا یا بلافاصله بعد از آن از نوشیدنی نخورید
- لقمههای کوچک بردارید
- غذاها رو خوب بجویم بعد از آنکه لقمه را داخل دهان گذاشت و مشغول جویدن شدید به فکر آماده سازی لقمه بعدی نباشید صبر کنید غذا رو کامل بجوید آن را قورت دهید و وقتی که کاملاً آن را قورت دادید لقمه بعد خود را آماده کنید غذا دست کم به ۳۰ بار جویدن نیاز دارد و به طور میانگین در هر وعده غذایی باید حدود ۲۰ دقیقه طول بکشد
- محیطی آرام و با نشاط در حین غذا خوردن ایجاد کنید و هنگامی که عصبانی هستید اصلاً سراغ غذا نروید
- با آرامش غذا بخورید و هنگام غذا خوردن صحبت نکنید
- در حین غذا خوردن ذهنتان را به سمت مسائل دیگری مشغول نکنید مثل تماشای تلویزیون گوش دادن به موسیقی یا مطالعه کردن
- غذای خیلی داغ یا خیلی سرد نخورید
- به صورت ایستاده و در حال حرکت غذا نخورید
- بلافاصله بعد از غذا خوردن ورزش یا فعالیتهای سنگین نکنید
- از خوردن میوه یا نوشیدنی بلافاصله بعد از غذا پرهیز کنید
- از خوابیدن بلافاصله بعد از غذا پرهیز کنید
آداب صحیح آشامیدن آب و نوشیدنیها از دیدگاه طب سنتی
- از دیدگاه طب سنتی نوشیدن آب و سایر نوشیدنیها دارای آداب و قواعدی است که اگر آنها را رعایت نکنیم موجب ایجاد بیماری در بدن میشود
تعدادی از این قوانین به شرح زیر میباشد که باید آن را رعایت کنیم: - از نوشیدن آب یا نوشیدنی یخ مخصوصاً اینکه یخ در داخل آن انداخته باشیم خودداری کنید
- به همراه غذا یا بلافاصله پس از آن مایعات مصرف نکنید
- آب را در لیوان یا ظرفی که لبه آن شکسته باشد نخورید
- در بین خواب یا بلافاصله بعد از بیدار شدن از خواب و در حالت ناشتا آب سرد نخورید بنابراین اگر جزو کسانی هستید که شب موقع خواب یک پارچ آب بالای سر خود میگذارید این عادت را کم کم ترک کنید
- بلافاصله بعد از ورزش و حرکات سنگین در حالی که بدن هنوز گرم است آب سرد ننوشید متاسفانه در اغلب باشگاههای ورزشی مشاهده میشود که ورزشکاران به همراه خود یک بطری آب یخ به همراه دارد و در حین ورزش آن را مینوشند این کار بسیار مضر است اگر مدت زمان ورزش شما کوتاه هست و تعریق چندانی همراه نیست آب را نیم ساعت بعد از ورزش که بدن خنک شد بنوشید و اگر ورزش طولانی مدت و با عرق زیاد همراه است از در حین ورزش از آب با دمای معمولی استفاده نمایید
در حمام یا بلافاصله بعد از حمام آب به خصوص آب سرد ننوشید - بعد از غذاهای شور ترش یا چرب آب ننوشید
- آب و مایعات را به یکباره سر نکشید و آن را جرعه جرعه بنوشید
- در حالت خوابیده آب ننوشید
